Pułk powstał w 1809 w Lublinie. Do 28 grudnia tego roku nosił nazwę 1 Pułk Huzarów Galicyjsko-Francuskich. Pod koniec 1809 roku pułk liczył 1048 żołnierzy.
Na wyprawę wojenną w 1812 roku 13 pułk huzarów wyruszył w składzie
V Korpusu księcia Józefa Poniatowskiego, stanowiąc wraz z 5 pułkiem strzelców konnych jego przednią straż (20 Brygada Jazdy)
Pułk szedł pod dowództwem płk. Józefa Tolińskiego i posiadał w początku kampanii 33 oficerów, 722 podoficerów i huzarów, 83 konie oficerskie, 717 żołnierskich i 32 pociągowe.
Będąc w składzie prawego skrzydła wojsk Wielkiej Armii w czasie uciążliwego marszu przez poleskie błota wykonywał zadania rozpoznawcze i ubezpieczające. Do walki wszedł 17 sierpnia pod Smoleńskiem wraz z 3 pułkiem ułanów i baterią artylerii konnej.
Otrzymał zadanie rozbicia nieprzyjacielskiej jazdy osłaniającej podejście do miasta. Wykonywał je, mimo silnego ostrzału z murów twierdzy.
W bitwie pod Borodino pułk był w składzie kawalerii V Korpusu Polskiego,pod wsią Utica. Wszedł do walki około godziny 16.00 i uderzył na lewe skrzydło atakowanego przez piechotę rosyjskiego korpusu generała Karola Baggehuffvuda. Pułk uszykowany był szwadronami w głąb. W pierwszym rzucie nacierał szwadron kapitana Stanisława Gawrońskiego rozsypany w szeroką, luźną linię. Za nim poszły następne szwadrony wspierane przez 12 pułk ułanów.
Pułk działając w składzie mocno uszczuplonego V Korpusu wziął udział w pościgu za armią Kutuzowa.
29 września uczestniczył w bitwie pod Czirikowem, walcząc z tylną strażą ustępujących wojsk rosyjskich.
Idąc w szpicy, szarżą na leśnej drodze pułk zmusił do odwrotu atakujących kozaków. Po wyjściu z lasu dostał się niestety pod ogień artylerii rosyjskiej pod wsią Spaskuplia. Następnego dnia bił się już pod Woronowem (18 października). 18 października pułk, osłabiony liczebnie i na zmęczonych koniach, atakował czworoboki rosyjskie generała Pawła Strogonowa w przegranej bitwie pod Winkowem nad rzeką Czerniszną.
Resztki pułku huzarów biły się jeszcze w odwrocie pod Drują i Borysowem (21 listopada), nad oblodzonymi brzegami Berezyny.
Po powrocie do kraju pułk zbierał się w i Opatowie. W lutym 1813 pułk wspólnie z 10 pułkiem huzarów, znalazł się w składzie brygady prawej z miejscem postoju w w Kole.
W czasie marszu wojsk Księstwa Warszawskiego przez Czechy do Saksonii w maju 1813 pułk maszerował w ostatniej kolumnie, którą dowodził generał Józef Toliński.
Na mocy dekretu cesarskiego z 26 czerwca o organizacji nowego VIII Korpusu Polskiego 13 pułk huzarów wchłonął ocalałych żołnierzy 10 pułku. W ramach reorganizacji wojska kawaleria polska podporządkowana została dowódcy IV Korpusu Jazdy Rezerwowej generałowi Franciszkowi Kellermanowi, który tworzył z polskim VIII Korpusem jedną całość.
13 pułk huzarów liczący 540 szabel pod dowództwem pułkownika Józefa Sokolnickiego wraz z 16 pułkiem ułanów stanowiły 20 Lekką Brygadę Jazdy generała Jana Weyssenhoffa w 8 Dywizji generała Antoniego Sułkowskiego.
Pułk wszedł do walki 19 sierpnia 1813, kiedy to na rozkaz Napoleona VIII Korpus i kawaleria IV Korpusu podjęły próbę odcięcia od armii czeskiej korpusu generała Piotra Wittgensteina.
W czasie manewru na Gabel pułk działając jako szpica penetrował całą okolicę i wraz z 16 pułkiem ułanów atakował strzelców austriackich. Po harcach jazdy rozpoczęła ogień artyleria konna i do ataku ruszyła piechota.
Nieprzyjaciel zmuszony został do odwrotu. Huzarzy wkroczyli wieczorem do Gabel, zorganizowali system posterunków na przedpolach i wspólnie z krakusami patrolowali teren.
W kolejnych dniach huzarzy, osłaniali skrzydło VIII Korpusu i obserwowali ruchy nieprzyjaciela prowadząc rozpoznanie daleko w głąb Czech. Do jej zadań należało też pozorowanie ruchów wojsk poprzez działania demonstracyjne w dzień i paleniem licznych ognisk na opuszczonych pozycjach w nocy.
Do końca sierpnia pułk huzarów wraz z innymi pułkami kawalerii strzegł przejść przez góry przed spodziewanym natarciem wojsk pruskich z południa na Zgorzelec. Pod naporem przeważających sił nieprzyjaciela, we wrześniu korpus polski cofał się na Lobau. Odwrót osłaniała lekka kawaleria, walcząc z kozakami i baszkirami.
12 września na rozkaz cesarza 13 pułk huzarów (wraz z całą brygadą) został przydzielony do francuskiego 1 Korpusu gen. Jerzego Moutona, pod którego dowództwem pozostał do końca działań.
W pierwszej dekadzie października, będąc w ariergardzie korpusu, pułk huzarów wycofywał się w kierunku Drezna. 9 października pod Pirną kapitan Antoni Kuszel zdobył 4 działa i kilkanaście wozów. Zdążając w stronę Drezna, polscy huzarzy i ułani 16 pułku ułanów starli się ponownie z baszkirami.
Pod Dreznem huzarzy osłaniali koncentrację wojsk i odpierali ustawiczne ataki wojsk sprzymierzonych.
Huzarzy Księstwa Warszawskiego zakończyli działania bojowe 11 listopada, idąc w niewolę austriacką w wyniku kapitulacji francuskiej załogi Drezna, w której to skład wchodzili.
Pułk stoczył również bitwy i potyczki pod Mirem (10 lipca 1812), Romanowem (26 lipca 1812), Możajskiem (7 września 1812), Małojarosławcem (24 października 1812), nad Berezyną (28 listopada 1812), Hollensdorfem ( 14 września 1812), Peterswaldem (16 września 1812), Serem (18 września 1812), Pirną (17 września i 9 października 1812), Dreznem (13 października 1812).
Wątek: [NW][13ph]13. Pułk Huzarów (Przeczytany 20642 razy)